Το Τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν Πασά, ή Γιαλί Τζαμισί, ή Τζαμί των Γενίτσαρων, όπως αλλιώς λέγεται, βρίσκεται σε ένα από τα πιο προνομιούχα σημεία στο κέντρο του Παλιού Ενετικού Λιμανιού της πόλης των Χανίων.
Το Τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν Πασά, ή Γιαλί Τζαμισί, είναι το πιο σημαντικό κτίριο της Οθωμανικής περιόδου της πόλης των Χανίων που έχει διασωθεί μέχρι σήμερα, και είναι ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα, που θα τραβήξει την προσοχή σας όταν κάνετε βόλτα στο Παλιό Ενετικό Λιμάνι.
Τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν Πασά, ή Γιαλί Τζαμισί: Ένα ορόσημο της πόλης των Χανίων, ακριβώς στο κέντρο του Παλιού Ενετικού Λιμανιού.
Όταν επισκέπτεστε την Παλιά Πόλη των Χανίων, κατά πάσα πιθανότητα θα κατεβείτε την κεντρική οδό Χάληδων για να φτάσετε στο κέντρο του Παλιού Ενετικού Λιμανιού. Αν συνεχίσετε ίσια προς το ανατολικό τμήμα του λιμανιού, και περάσετε δίπλα από μερικά καφέ και ταβέρνες, θα δείτε ένα εντυπωσιακό κτίριο με θόλο, εξαιρετική αρχιτεκτονικής, από την Οθωμανική περίοδο. Αυτό είναι το Τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν Πασά, ή Γιαλί Τζαμισί.
Το τζαμί είναι το μόνο του είδους του που διασώζεται στην πόλη των Χανίων από την Οθωμανική περίοδο. Η τοποθεσία του δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερη: Ακριβώς στο κέντρο του Παλιού Ενετικού Λιμανιού, σε μία γωνία του παραλιακού πεζόδρομου, και ακριβώς απέναντι από τον χαρακτηριστικό Φάρο των Χανίων, αυτό είναι πιθανότατα το σημείο με την καλύτερη θέα προς το Παλιό Ενετικό Λιμάνι.
Μπροστά από το Τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν βρίσκεται ο ανεπίσημος χώρος στάθμευσης για τις παραδοσιακές άμαξες με άλογα, που μεταφέρουν τους επισκέπτες με στυλ μέχρι και σήμερα. Αν καθίσετε ή σταθείτε στο σημείο αυτό, ειδικά το καλοκαίρι που υπάρχουν πολλοί επισκέπτες και πολλή δραστηριότητα, σίγουρα θα δείτε κάτι ενδιαφέρον να γίνεται μπροστά σας, το οποίο θα θέλετε να κρατήσετε με μια φωτογραφία ή ένα βίντεο.
Η αρχιτεκτονική του τζαμιού, έτσι όπως τη συνέλαβε ο Αρμένιος αρχιτέκτονάς του, είναι εκπληκτική. Πάνω στη στέγη του υπάρχει ένας μεγάλος θόλος, ο οποίος στηρίζεται σε 4 λεπτές πέτρινες αψίδες που καταλήγουν στις 4 γωνίες του κυρίως κτιρίου. Στις δύο πλευρές του που βλέπουν προς τη θάλασσα, βρίσκονται άλλοι 7 μικρότεροι θόλοι πάνω από την προέκταση του κτιρίου στις δύο αυτές πλευρές, με το ύψος της στέγης της να είναι μικρότερο, έτσι ώστε οι μικρότεροι θόλοι να φτάνουν σε ύψος του τοίχους του κυρίως κτιρίου.
Το όνομα Τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν Πασά βγαίνει από το όνομα του Οθωμανού πασά (διοικητή) της εποχής, ο οποίος ονομαζόταν Κιουτσούκ Χασάν (ή “μικρός Χασάν”).
Η άλλη ονομασία του τζαμιού, Γιαλί Τζαμισί, προέρχεται από την τοποθεσία του, και σημαίνει “τζαμί δίπλα στη θάλασσα”. Τέλος, το τρίτο όνομά του, Τζαμί των Γενίτσαρων, προκύπτει από το στρατιωτικό σώμα των γενίτσαρων, το οποίο αποτελούνταν από Έλληνες που υπηρετούσαν στην Οθωμανική φρουρά.
Το τζαμί χτίστηκε στα μέσα του 17ου αιώνα, στο σημείο όπου βρισκόταν μια Χριστιανική εκκλησία. Μετά την Οθωμανική κατάκτηση της Κρήτης, ήταν για αιώνες – και ακόμη είναι – το πιο εντυπωσιακό Οθωμανικό κτίριο ανάμεσα στα Ενετικά κτίρια με εξαιρετική αρχιτεκτονική που θα βρείτε στο Παλιό Λιμάνι της πόλης των Χανίων.
Σήμερα, είναι το μοναδικό τζαμί στην πόλη των Χανίων από την Οθωμανική περίοδο που στέκεται όρθιο. Μέσα στους αιώνες, το τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν ήταν πολύ σημαντικό για τον μουσουλμανικό πληθυσμό του νησιού. Την περίοδο της ακμής του, είχε έναν ψηλό μιναρέ, και επίσης μια αυλή, η οποία αποτελούσε και το μέρος όπου βρισκόταν οι τάφοι των τοπικών Οθωμανών διοικητών της εποχής.
Το Γιαλί Τζαμισί σταμάτησε να λειτουργεί ως τζαμί το 1923, και, από τότε, έχει χρησιμοποιηθεί για διάφορους σκοπούς, ανάλογα με τις ανάγκες της πόλης των Χανίων. Αφού χρησιμοποιούνταν παλιότερα ως κέντρο τουριστικών πληροφοριών, σήμερα το κτίριο λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος τέχνης.
Το Τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν Πασά, ή Γιαλί Τζαμισί, ή Τζαμί των Γενίτσαρων, είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα κτίρια του Παλιού Ενετικού Λιμανιού της πόλης των Χανίων. Με την εξαιρετική, πρωτότυπη αρχιτεκτονική του, και την κεντρική του θέση, απλά δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο.
Το μόνο αντιπροσωπευτικό κτίριο υψηλής αρχιτεκτονικής από την Οθωμανική περίοδο της πόλης των Χανίων, το Τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν Πασά, ή Γιαλί Τζαμισί, μας υπενθυμίζει μέχρι και σήμερα το πολυπολιτισμικό παρελθόν αυτής της εκπληκτικής πόλης.
